حفظ فضای دندانهای دایمی از وظایف مهم دندانپزشک عمومی، متخصص دندانپزشکی اطفال و ارتودنتیست می باشد. از دست رفتن زودهنگام دندانهای شیری ممکن است باعث کاهش فضای قوس دندانی شده و بدین ترتیب منجر به بهم ریختگی دندانهای دایمی، نهفتگی دندانهای دایمی، مشکلات زیبایی و یا اختلالات دندانی دیگر گردد. مراقبت صحیح و به هنگام از فضاهای دندانی به حفظ سلامت دندانها تا پایان عمر کمک می کند. در ادامه به بررسی انواع فضا نگهدار ها و اینکه کِی و چگونه مورد استفاده قرار می گیرند، می پردازیم. ترجیح ما همواره بر پیشگیری و حفظ فضای دندانهای دایمی نسبت به انجام درمان های ارتودنسی می باشد.

بهترین فضا نگهدار خود دندان شیری می باشد. هنگامی که این فضا نگهدار خداداد و طبیعی از دست می رود می بایست به منظور پیشگیری از بسته شدن فضای خالی از دستگاهی به عنوان فضا نگهدار استفاده نمود.

به عنوان مثال، همانگونه که در این رادیوگراف دیده می شود از دست رفتن زودهنگام دندان مولر دوم شیری سبب خم شدن رو به جلو مولر اول دایمی و از دست رفتن فضا شده است. این امر به آسانی با بکارگیری به هنگام فضانگهدار قابل پیشگیری بوده است.

ارتودنتیست ها معمولا" فضا نگهدار دو طرفه ثابت را نسبت به فضانگهدارهای متحرک ترجیح می دهند. زیرا داخل دهان راحت تر می مانند و ضمنا" دچار افتادن و یا شکستگی نیز نمی شوند. به عبارت دیگر کمتر به همکاری بیمار نیاز دارند.

دستگاههای متحرک می بایست دست کم روزی 14 ساعت در شبانه روز مورد استفاده قرار گیرند. از اینرو به همکاری بیمار بسیار وابسته هستند. در عوض به دلیل قابلیت گذاشتن و برداشتن، رعایت بهداشت دهان آسانتر می باشد.

این تصویر مثالی از یک فضا نگهدار ثابت یکطرفه است که متشکل از حلقه ای روی دندان کرسی اول دائمی و یک سیم استنلس استیل به منظور حفظ فضای دندان دائمی زیرین می باشد. این مدل از دستگاه یکطرفه که بند ولوپ خوانده می شود، در میان متخصصین اطفال و دندانپزشکان عمومی مورد اقبال فراوان است ولی ارتودنتیست ها معمولا نگهدارنده دو طرفه را ترجیح می دهند زیرا از یکسو در صورت از دست دادن بقیه دندانهای شیری نیز قابل استفاده بوده واز سوی دیگر احتمال درآمدن و بلعیده شدن آن توسط کودک کمتر می باشد.

این فضا نگهدار جهت پیشگیری از رویش رو به جلو دندان کرسی اول دائمی در موارد از دست رفتن زودهنگام دندان مولر دوم شیری به کار می رود. به عنوان مثال در این شکل روکشی روی دندان مولر اول شیری قرار گرفته است. بازویی از یک سو به این روکش لحیم شده و از سوی دیگر با قرارگیری داخل لثه جلوتر از مسیر رویش دندان کرسی اول دایمی قرار می گیرد.

این وسیله بیشتر توسط متخصصین اطفال بکار می رود، ولی متخصصین ارتودنسی معمولا بیش از آنکه این ابزار را کمکی برای هدایت رویش دندان مولر اول دائمی بدانند به دلیل خطای شایع در قرارگیری دقیق بازوی آن نگران بروز مشکل برای موار اول دائمی در حضور این دستگاه هست

این تصویر مثالی از یک فضا نگهدارنده ثابت یکطرفه است که متشکل از یک حلقه وبازویی از سیم استنلس استیل به منظور حفظ فضای دندان دائمی زیرین می باشد. این مدل از دستگاه یکطرفه که بند ولوپ خوانده می شود.

این نگهدارنده که به نگهدارنده نانس نیز معروف است دارای یک تکمه آکریلی می باشد که پشت کام دندانهای جلویی قرار می گیرد. برخی کلینیسین ها نسبت به بروز احتمالی آسیب نسجی زیر این تکمه نگرانی دارند. از اینرو والدین و خود بیمار باید برای رعایت صحیح بهداشت  این دستگاه و رد کردن مرتب نخ دندان زیر تکمه آکریلی آموزش ببینند. نانس در مواردی که دندانهای شیری فک بالا به صورت دو طرفه زودتر از موعد از دست رفته باشند استفاده می شود.

همانگونه که پیش تر هم خاطر نشان شد، دستگاههای متحرک نیازمند همکاری بیشتری از سوی بیمار برای گذاشتن داخل دهان هستند. از اینرو در صورت عدم استفاده از سوی بیمار با مشکلاتی از قبیل گم شدن، شکستن و از همه مهمتر عدم کسب نتیجه درمان روبرو خواهیم بود. با این حال رعایت بهداشت دهان به دلیل قابلیت برداشتن انها آسانتر می باشد.

فضانگهدارهایی که در این تصاویر دیده می شود، ضمن حفظ فضا نقش جایگزینی موقت دندانهای شیری از دست رفته را به صورت پروتز در جلو یا عقب دهان تامین نموده و شرایط بهتری از نظر زیبایی و قابلیت جویدن غذا برای کودک فراهم می کنند.